De vrijheid van Roald Dahl

Het statige landgoed ‘The Gipsy House’ in Buckinghamshire van Roald Dahl. Een klein tuinhuisje in de glooiende landgoedtuin: wit, begroeid met klimop. De werkruimte van Dahl, hij noemt het ‘my nest’.

Een comfortabele groene leunstoel. Erin zittend trekt Dahl een met vilt beklede, halfronde houten plaat naar zich toe: een ergonomisch verantwoord bureaublad. Hij schrijft met speciaal geïmporteerde Ticonderoga potloden op gelinieerd geel papier, exclusief besteld in New York.

Alles binnen handbereik: puntenslijper, telefoon, asbak, het rariteitenkabinet met z’n eigen verwijderde heupkop, punctiemateriaal uit zijn ruggengraat en andere bijzondere objecten.

Met liefde en toewijding legt Roald Dahl uit dat het voetenbankje met ijzerdraad aan de stoel vast zit. De lengte van het staaldraad is zodanig dat z’n voeten zowel op het bankje kunnen liggen maar er ook tegenaan kunnen leunen.

Een elektrische verwarming hangt boven zijn hoofd. Deze glijdt over twee in de kamer gespannen kabeltjes. Al naar gelang de temperatuur kan Dahl het apparaat verplaatsen.

In de rugleuning van de stoel zit een uitsparing op de plek waar zijn rug het meest gevoelig is. Dahl heeft, als RAF-piloot, aan de Tweede Wereldoorlog zwaar rugletsel overgehouden.

De tegenstelling: ónze samenleving bestaat uit regels, voorschriften en ARBO-normen. Hoe lang je mag werken, hoe hoog een tafel moet zijn, hoeveel licht schijnt op je werkplek. In schril contrast met de menselijke eigenschap dat we ons het prettigst voelen in een omgeving die bij ons past, met spullen die onze identiteit weerspiegelen en de juiste atmosfeer creëren.

Hier je eigen keuzes in maken bepaalt je productiviteit en werkplezier. Schrijver/dichter J.J. Slauerhoff schreef: ‘Alleen in mijn gedichten kan ik wonen’. En Dahl stelde: ’A person is a fool to become a writer. His only compensation is absolute freedom.’

Een schrijver dwaalt in zijn hoofd en neemt z’n lezers daarin mee. Dahl was daar een meester in. Laat zijn werk met rust en respecteer het, behalve vanwege de ongelooflijke kwaliteit, ook als resultaat van een tijdgeest. Discussies over formuleringen in de boeken van Dahl zijn even belachelijk als het, door de BBC-streamingdienst, schrappen van de beroemde Fawlty Towers-episode ‘The Germans. (‘don’t mention the war’).

En daarom krijgt Basil Fawlty het laatste woord: ‘You snobs. You stupid stuck-up, toffee-nosed, half-witted, upper-class piles of pus!’